302 - VÂN MÔN
[img]http://caycanhvietnam.com/vnt_upload/news/09_2009/van_mon_dac_tinh.jpg[/img]
[img]http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Zantedeschia_-_Calla_Lilly2.jpg/374px-Zantedeschia_-_Calla_Lilly2.jpg[/img]
[img]http://files.myopera.com/tranbichnga/blog/IMG_VM1133.jpg[/img]
[img]http://files.myopera.com/tranbichnga/blog/IMG_VM0258.jpg[/img]
[img]http://files.myopera.com/tranbichnga/blog/IMG_VM0256.jpg[/img]
[img]http://static.flickr.com/92/266497584_eacb9054cb_o.jpg[/img]
[img]http://static.flickr.com/80/266497588_d02d2306b9_o.jpg[/img]
VÂN MÔN
Vân môn em gốc Nam Phi,
Mầu thường trắng, cũng có khi đỏ, vàng
Hoa đơn tính, đẹp, trồng vườn
Tách cây nhân giống, em thường sinh sôi.
BXP
Sưu tập
Vân môntên khoa học Zantedeschia aethiopica(L.) Spreng, chi Zantedeschia,Họ Araceae - Ráy, Chân bê, Bộ Alismatales Trạch tả.
Cây vân môn còn gọi là môn nước, là loài cây thân cỏ sống nhiều năm, cao 60-70cm, có củ chất thịt, lá to hình mũi tên, mép nhẵn, màu xanh, có lúc có đốm trắng, cuống lá dài. Thân hoa cao hơn lá, hoa màu vàng, hình ống tròn, có bao màu trắng, vàng, hồng, phía trên là hoa đực, dưới là hoa cái . Trong nghề làm vườn ta thường gặp 3 loại: Loại cuống lá xanh cây cao to, bao hoa hơi vàng, loài cây cuống đỏ, bao hoa trắng và loại cây cuống trắng, bao hoa trắng. Vân môn hoa trắng nở hoa vào cuối đông đầu xuân, vân môn hoa vàng nở hoa vào mùa hè. Cây vân môn bắt nguồn từ Nam Phi, ưa ấm và ẩm, kỳ sinh trưởng ưa sáng, đặc biệt sau khi hoa nở chúng cần đủ sáng. Có thể trồng từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Nhân giống bằng phương pháp tách cây, trước mùa thu 2 tháng có thể xử lý cây trong điều kiện nhiệt độ thấp 10 0C, Sau khi trồng sinh trưởng phát triển tốt. Do khó thu được hạt, tuổi thọ hạt rất ngắn, cho nên ít dùng cách gieo hạt. Nếu phải gieo hạt thì thu hái xong gieo ngay vào chậu giữ nhiệt độ 20 độC chỉ 2-3 ngày là nảy mầm.
301 - RÁY KHỔNG LỒ
RÁY KHỔNG LỒ
Chân bê hoa đẹp đến mê hồn
Mà cái mùi hoa ngửi....phát nôn
Quyến rũ côn trùng vào thụ phấn
Để rồi xác chúng cũng tiêu luôn.
BXP
Sưu tập
Ráy khổng lồ hay Hoa xác chết tên khoa học Amorphophallus titanum, chi Amorphophallus,Họ Araceae - Ráy, Chân bê, Bộ Alismatales Trạch tả.
Cây chân bê khổng lồ, Ráy khổng lồ hay Hoa xác chết Là loài hoa có nguồn gốc từ Sumatra Indonesia, trông như hoa mà không hẳn là hoa! Nó cao 3m, có họ hàng với cây khoai sọ và các loại cây chân bê khác. Loại cây hoa này mọc lên từ một thân củ nặng 100kg vùi trong lòng đất. Cây chân bê khổng lồ này chỉ nở hoa trong 2-3 ngày và chỉ nở 3-4 lần trong suốt 40 năm tồn tại. Cái trông giống như những cánh hoa khổng lồ kết nối với nhau lại chính là một cái lá bắc (một chiếc lá chắn) có màu tía. Nó có đường kính dài 1,2m và chiều cao 1,3m. Nằm ở chính giữa nó chính là một cái cuống hoa lớn mang trên mình một cụm hoa nhỏ không phân nhánh, gồm có hoa đực và hoa cái. Những bông hoa ấy cũng có mùi thịt thối và cũng chính cái mùi hôi thối này đã hấp dẫn ruồi nhặng và những con bọ cánh cứng đến giúp hoa thực hiện quá trình thụ phấn, nhưng sau đó chúng cũng bị tiêu hoá luôn.
Trong khu vườn nhà kính trồng cây Princess ở xứ Wales, vương quốc Anh cũng trồng đến 12 cây hoa titanum giữa hàng trăm các loại cây trồng nhiệt đới khác.
Những cây này sẽ cho nở ra những bông hoa màu hồng, màu tím hoặc màu kem. Khi nở hoa, trên thân cây thân của chúng phát ra một thứ mùi kinh khủng kéo dài 3 ngày và “ám ảnh” người ta suốt đời.
300 - BÁN HẠ
BÁN HẠ
Mọc hoang dại khắp miền đất nước
Bông mo mầu lục tím, mùi... thum!
Củ có chất độc, cần ngâm.....
Trị ho, viêm phế, trừ đờm, chống nôn.
BXP
Sưu tập
Bán hạ tên khoa học Typhonium trilobatum, chi Typhonium, Họ Araceae - ráy, Bộ Alismatales Trạch tả.
Cây Bán hạ hay củ chóc, cây chóc chuột là cây thuốc mọc hoang ở hầu hết các địa phương trong nước ta. Dựa vào hình dáng lá có 3 thùy nên còn gọi là cây lá ba chia. Là loại cây cỏ thấp, không có thân. Củ hơi tròn. Lá cao mọc từ củ, lá gốc hình tim, các lá cao hình mác, phiến lá chia ba thùy. Nhận biết hoa Bán hạ qua đặc điểm là một bông mo màu lục pha tím, có mùi khó chịu vào buổi chiều. Vào mùa đông, khi lá đã lụi, đào lấy thân rễ, rửa sạch, cắt bỏ rễ con, rồi bổ đôi hoặc bổ ba tùy theo kích thước của củ. Phơi khô hoặc sấy khô. Khi dùng củ Bán hạ để trị bệnh, người taphải sao chế trước khi dùng bằng cách ngâm trong nước để loại bỏ chất độc là calcium oxalate và các chất gây kích thích khác.
Theo y học cổ truyền, bán hạ có tác dụng giáng nghịch, chỉ ho, trừ đờm, chống nôn. Dùng trị các chứng bệnh ho do đàm thấp, biểu hiện ho có đờm nhiều, hoặc ho do viêm phế quản mạn tính. Có thể dùng ngoài để giải độc. Liều dùng chung 4-12g/ngày dưới dạng thuốc sắc, hoặc thuốc tán, thuốc hoàn. Cần lưu ý, những người có chứng táo nhiệt không nên dùng, người có thai dùng thận trọng.
298- THIÊN NIÊN KIỆN
THIÊN NIÊN KIỆN
Tên em ý "ngàn năm tráng kiện"
Hoa bông mo, rễ mập mùi thơm
Bẻ ngang có sợi như kim
Thần kinh, gân cốt, đau xương ưa dùng.
BXP
Sưu tập
Thiên niên kiện tên khoa họcHomalomena occulta (Lour.) Schott, chi Homalomena,Họ Araceae - ráy, Bộ Alismatales Trạch tả.
Thiên niên kiệncòn gọi Sơn thục, Thần phục, cây thảo sống lâu năm nhờ thân rễ mập, bò dài, thơm, khi bẻ ngang có xơ như kim. Lá to, hình mũi tên, gốc hình tim và có bẹ. Cụm hoa hình bông mo. Quả mọng, khi chín màu đỏ. Toàn cây có tinh dầu thơm, nhất là ở thân rễ.
Cây mọc gần bờ suối, dưới tán rừng ẩm, có ở hầu hết các tỉnh miền núi.
Quả mọng thuôn, chứa nhiều hạt có rạch.
Mùa hoa 4-6, quả 8-10.
Dùng thân và rễ , cạo sạch vỏ ngoài, chặt thành đoạn, phơi hoặc sấy khô. Cũng có thể dùng lá tươi. Vị đắng, cay hơi ngọt, tính nóng.
Ứng dụng lâm sàng:
+ Chữa đau khớp và đau dây thần kinh.
+ Làm mạnh khoẻ gân xương, nhất là trẻ em chậm biết đi.
+ Dùng khói Thiên niên kiện và Thương truật xông chữa chàm dị ứng, viêm da thần kinh.
297- HỒNG MÔN
Anthurium andreanum Lindl. : Hồng môn, Vĩ hoa tròn HỒNG MÔN
Hoa em - Một trái tim hồng!
Mang dòng máu đỏ ấm nồng thương yêu
Đẹp nhưng chất độc cũng nhiều
Biết em, em sẵn sàng....chiều...đủ vui!
BXP
Sưu tập
Hồng môn tên khoa học Anthurium andreanumLindl, chi Anthurium, Họ Araceae - ráy, Bộ Alismatales Trạch tả.
Cây hồng môn có nguồn gốc từ Trung và Nam Mỹ, được nhập nội vào Việt Nam làm cây cảnh. Cây nguyên thủy có trên 500 loài, nhưng chỉ có khoảng 10 loài là có giá trị kinh tế. Là cây sống lâu năm, rễ chùm, thân ngầm, từ thân mọc ra cuống lá dài và bản lá to hình trái tim, cây cao từ 1~2 m., mỗi năm cho 3~4 lá, cấu tạo hoa gồm một cuống hoa dài, trên đó có một bản to hình trái tim, có thể có màu đỏ, cam, trắng… , ở đỉnh cuống hoa mọc ra một trụ dài, trên đó đính các hoa thật, rất nhỏ.Loài cây này có thân ngắn, thường mọc thành bụi, sinh trưởng nhanh và chịu bóng một phần. Cây ưa khí hậu mát ẩm, có nhu cầu nước trung bình.
Cây gieo từ hạt sau 4 năm mới có hoa, còn cây tách chiết cũng phải sau 2~3 năm mới cho hoa. Khi tới tuổi trưởng thành, dưới mỗi nách lá sẽ cho một hoa. Sự hình thành mầm hoa không liên quan đến quang kỳ, hoa thường nở vào tháng 5~7, khoảng cách mỗi đợt hoa là 2,5 tháng. Mỗi năm có thể cho khoảng 4 lần hoa.Qủa Hồng Môn có nhiều màu từ đỏ tươi sang màu đen, và cũng có thể được hai màu hoặc bóng mờ. Những bông hoa của Hồng môn cho ra nhiều loại nước hoa, từng thu hút nhiều côn trùng thụ phấn cụ thể.
Độc tố trong cánh hoa: Loại hoa có cánh hoa hình trái tim và được mệnh danh là "trái tim của Hawai" này tuy đẹp nhưng tất cả các bộ phận của nó đều chứa độc tố calcium oxlate và asparagine.Biểu hiện: Nếu ăn phải, bạn sẽ khó nuốt do đau nhức miệng, tiếp đến là sưng và bỏng rát vùng họng, dạ dày, ruột. Chất độc của hoa hồng môn cũng làm giọng nói của bạn bị khàn đi.
Được phát hiện ở Cô-lum-bi-a bởi nhà thực vật Édouard André vào năm 1876, hồng môn hay “lưỡi lửa” có một biểu tượng khác nhau tuỳ theo màu sắc. Màu đỏ là tượng trưng cho sự ham mê nhục dục, màu trắng thì hoàn toàn ngược lại, tượng trưng cho sự rụt rè. Người dân quần đảo Ăng-ti đã lấy hồng môn màu hồng làm loài hoa chính thức của họ.
296-MÔN ĐỐM
Môn đốm bạch tạng
Môn đốm
Caladium bicolor(Ait.) Vent. : Môn đốm
MÔN ĐỐM
Em là Môn đốm bông mo
Vốn là cây cảnh chan hoà khắp nơi
Củ tuy độc chữa bệnh người
Kinh phong, chóng mặt, dùng ngoài: nhọt sưng.
BXP
Sưu tập
Môn đốmtên khoa họcCaladium bicolor (Ait.) Vent, chi Caladium Môn đốm, Họ Araceae - ráy, Bộ Alismatales Trạch tả.
Môn đốm hay Môn cảnh, cây thảo, sống lâu năm. Lá có gân chân vịt, hình bầu dục, các thùy có gốc tròn, dính liền nhau ít hay nhiều từ cuống lá; cuống lá dài bằng 3-7 lần phiến lá. Cụm hoa là bông mo; buồng ngắn hơn mo. Hoa không có bao hoa; nhị dính thành nhị tụ; bầu thuôn. 1 ô, nhiều noãn. Quả mọng màu trắng.
Loài của Nam Mỹ châu, được nhập trồng làm cảnh ở nhiều nơi.
Củ có độc; có tác dụng thanh nhiệt tiêu thũng, dùng để trị: miệng lệch, tứ chi đau nhức, kinh phong trẻ em, đau đầu chóng mặt, người già ho khan, trẻ em ho gió, sốt cao ngất lịm, phổi sưng sinh ho. Dùng ngoài trị nhọt độc sưng đỏ.
295- MÔN BẠC HÀ
Alocasia odora (Roxb.) C. Koch : Môn Bạc hà, Dọc mùng
Alocasia macrorrhiza (L.) Schott. : Ráy voi MÔN BẠC HÀ
Vốn em tên gọi Dọc mùng
Cho người nấu món bún bung ấm lòng
Củ còn chữa được kinh phong,
Lá làm rau ở khắp trong mọi miền
BXP
Sưu tập
1- Môn bạc hàtên khoa họcAlocasia odora(Roxb.) C. Koch, chi Alocasia, Họ Araceae - ráy, Bộ Alismatales Trạch tả.
Môn bạc hàhayRáy bạc hà, cây thảo cao từ 0,5-1,60m, có thân rễ. Lá rất lớn, hình thuôn mũi mác, phiến màu lục nhạt, gân hình long, tai tròn, gân phụ 4-5 cặp; cuống lá rất mập dài 30-60cm đến 1m, có phần ôm thân dài bằng 1/2, có phần trăng trắng.
Cây trồng rộng rãi ở khắp nơi để lấy cuống lá làm rau ăn. Ưa ẩm nhưng không chịu được nước ngập thân.
Cuống lá có thể dùng làm rau thái ăn sống, nấu với canh chua. Củ Môn bạc hà mài ra đổ cho người bị kinh phong sôi đờm, nhất là ở trẻ em, sẽ làm xuống đờm (theo lương y Nguyễn Trung Hoà).
