275- HOA SÓI

4-Bộ Chloranthales Hoa sói

Là một bộ chỉ chứa mỗi Họ Hoa sói, thuộc về số các thực vật hạt kín cổ nhất, lần đầu tiên xuất hiện vào khoảng đầu kỷ Phấn Trắng, khoảng 125 triệu năm trước. Họ này chứa 4 chi, với khoảng 75 loài cây thân thảo hay thân gỗ có hương thơm và các lá thường xanh, mọc đối với mép lá khía răng cưa đặc biệt và các lá kèm bao quanh cuống lá cùng các đốt phồng to. Hoa nhỏ, không dễ thấy, mọc thành các cụm hoa. Hoa không có cánh hoa và đôi khi các lá đài cũng không có. Hoa có thể lưỡng tính hay đơn tính, tùy theo loài. Quả là dạng quả hạch, bao gồm một lá noãn. Gỗ mềm. Cây chủ yếu sinh sống trong khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới nhưng không có ở châu Phi đại lục. 

275- HOA SÓI

 

HOA SÓI
Chê loè loẹt hoa hoè hoa cói
Từ bao đời, thật tủi cho em
Hoa em nhỏ bé dịu hiền
Ủ vào chè Thái giữ bền sắc hương.
BXP
Sưu tập
Hoa sóitên khoa học Chloranthus Inconspicuus Swartz, chi Chloranthus Các loài hoa sói, Họ Hoa sói Chloranthaceae, bộ Chloranthales Hoa sói
Cây thuộc loại thân thảo, có nhiều đốt, phân hóa nhiều cành, thân ngầm dưới đất đẻ nhiều nhánh. Từ 1 cây trồng ban đầu, sau 3 năm phát triển thành khóm có từ 25 đến 30 nhánh. Lá có phiến xoan rộng, nhẵn bóng, không lông, mép có răng sắc, nhọn, cuống tim tím. Hoa mọc thành cụm ở đầu cành có nhiều nhánh, có 13 – 14 hoa. Cây hoa sói cho hoa quanh năm, thời gian từ khi phân hóa nụ hoa đến khi chín là 30 – 35 ngày. Trong một năm, sản lượng hoa đạt cao nhất vào thời điểm tháng 3 – 4, đến tháng 6 – 8 trời nắng nóng hoa nhỏ dần và năng suất giảm.Quả hạch nhỏ vàng xanh. Ra hoa vào mùa hạ, mùa thu. 
Cây thường trồng làm cảnh và lấy hoa ướp trà, ướp thuốc, xử dụng toàn cây, Trung Quốc gọi là Kim tắc lan. Vị cay, ngọt, hơi chát, tính ấm; có tác dụng khư phong thấp, tiếp gân cốt, hoạt huyết tán ứ, sát trùng trừ ngứa. 
Hoa tươi dùng để ướp trà, ở Trung Quốc gọi là Châu lan trà; còn dùng hãm uống chữa ho. 
Ở Trung Quốc cả cây bỏ rễ dùng trị dao chém, gãy xương, viêm xương, thiên đầu thống; lá dựng trị ho do lao lực; rễ trị đinh nhọt. Dùng ngoài giã đắp chữa cho người già bị đòn ngã. Ở Vân Nam người ta dùng toàn cây làm thuốc trị cảm mạo, phong thấp đau tê nhức khớp xương, đòn ngã tổn thương, đao chém xuất huyết, động kinh, tử cung rủ xuống. 
Về kỹ thuật trồng: Cây hoa sói phát triển tốt trên đất thịt, đất thịt nặng và không bị úng nước.. Nhân giống bằng biện pháp vô tính với 3 loại hom: hom non – cắt phần đầu; hom bánh tẻ – cắt phần giữa cành; hom già – cắt phần gốc. Tùy theo vị trí của nách lá có thể cắt độ dài của hom từ 7 – 15cm, giâm 20 – 25 ngày, hom bắt đầu ra rễ. Có thể trồng hoa sói 1 – 2 cây/hốc (cây x cây: 10cm), hoặc 3 cây/hốc (cây x cây: 10cm, trồng theo hình tam giác). Giâm hoa sói vào vụ thu (tháng 9) cây con sinh trưởng tốt hơn so với vụ đông xuân (tháng 12). Trong quá trình chăm sóc cần che nắng cho hoa sói vào mùa hè để tránh hiện tượng cháy lá, ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây.
Kỹ thuật ướp hoa sói cho chè: Cây hoa sói có hoa quanh năm, nhưng khi hoa chín đúng độ (mầu trắng đục), có hàm lượng hương thơm cao nhất. Vào mùa hè, hái hoa vào buổi sáng (7 – 8 giờ), có hương thơm hơn hoa được hái vào buổi chiều. Vào mùa thu, hoa hái vào buổi sáng và chiều đều có hương thơm như nhau.
Nên ướp với lượng 300 – 400g hoa/1 kg chè bảo đảm chất lượng nhất. Ướp với lượng hoa ít không có mùi vị đặc trưng, ngược lại ướp nhiều quá có vị đắng của cuống hoa làm giảm chất lượng chè. Tại phía Bắc, sử dụng giống chè trung du, chè Thái Nguyên có khả năng hấp thụ tinh dầu hoa sói mạnh hơn cả.